Η Ικαριακή διάλεκτος αποτελεί σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στο νησί και ελκύει διαχρονικά πλήθος μελετητών και ανθρώπων που λατρεύουν την ελληνική γλώσσα. Η διάλεκτος αυτή έχει διατηρήσει αναλλοίωτες πολλές λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, γεγονός που παρουσιάζει ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον και επιβεβαιώνει την αέναη χρήση της ελληνικής γλώσσας. Πιο συγκεκριμένα, ο γλωσσολόγος Γεώργιος Χατζηδάκις κατέταξε την ικαριακή διάλεκτο στη μεσημβρινή ελληνική, δηλαδή στις διαλέκτους που διατηρούν απαθείς τους άτονους φθόγγους (ε, ο, ι, ου). Έχουν επισημανθεί, επίσης, οι εξής ιδιαιτερότητες:
- η διάσωση του τελικού –ν: κόκκαλον.
- η προφορά των διπλών συμφώνων γίνεται σε διπλό χρόνο για να ακούγονται ευκρινώς: στρώννω.
- η διατήρηση της αρχαίας χρονικής αύξησης στους παρελθοντικούς χρόνους: ηστάθη, ησκορπίστη.
- η χρήση της κατάληξης -ας αντί –ες στην αιτιατική πληθυντικού των πρωτόκλιτων και τριτόκλιτων ονομάτων: τους ναύτας, τους ψάλτας.
- η κατάληξη –ουσιν στο τρίτο πληθυντικό ενεστώτα: καταλααίνουσιν.
- η χρήση τύπων παθητικού αορίστου: ευρέθην.
- τα αρσενικά λήγουν σε –ές και τα θηλυκά σε –έ : ο πρινές,ο θυμαρές, η οξέ
- η αποβολή μεταξύ των φωνηέντων διαφόρων συμφώνων, κυρίως το β,γ, δ, μ, θ :φλέες(=φλέβες),αερφός (=αδερφός),κάεσαι (=κάθεσαι)
- συχνή εναλλαγή μεταξύ συγγενών συμφώνων : φυλάκιν αντί θυλάκιν
- η συλλαβική αύξηση η– αντί ε– : ήτρεχεν, ήσπασεν
- η σύμπτωση δύο κλίσεων: η ονομαστική πληθυντικού σχηματίζεται κατά τη δεύτερη κλίση, ενώ η αιτιατική κατά την πρώτη : ο τσοπάνης, οι τσοπάνουδοι, τους τσοπάνουδας
- ιδιαιτερότητες στο τονικό σχήμα των λέξεων : ο πάππους αντί ο παππούς.